Onze verre voorouders wilden al vliegen, niet omdat het zo'n handige manier is om van de ene naar de andere vergadering te jakkeren, maar omdat het er zo geweldig uitziet. De vogels waar ze jaloers op waren, hadden er duidelijk plezier in. De geschiedenis van de ballonvaart gaat terug tot in de 18de eeuw. Het is voor zover men weet de eerste vorm van luchtvaart. De gebroeders Joseph Michel en Jacques 
Etienne Montgolfier hebben bij toeval ontdekt dat je met hete lucht kan ballonvaren. Zij waren papier- fabrikanten en voortdurend op zoek naar toepassingsmogelijkheden voor hun producten.
Hun eerste [nog onbemande] ballon, die van papier en een lichte stof was vervaardigd, zag men op 4 juni 1783 opstijgen, toen deze boven een open vuur werd gehouden. Na enkele proefvaarten hoorde de koning ervan en wilde hij een demonstratie. Op 19 september 1783 werd er in het bijzijn van koning Lodewijk XVI, een ballon opgelaten, waarbij in een kooi, die onderaan de ballon was bevestigd, een schaap, een eend en een haan werden vervoerd over een luchtafstand van 4.000 meter. De koning was ingenomen met de vlucht, maar toen Etienne Montgolfier zijn plannen bekend maakte voor de bouw van een ballon die een mens kon vervoeren, werd dit in eerste instantie door Zijne Koninklijke Hoogheid verboden.
Het verhaal gaat dat hij wel toestond dat de passagiers zouden bestaan uit twee criminelen die gratie zouden krijgen als zij de vaart zouden overleven.
November 1783
Er was hevig verzet tegen het besluit van de koning en aan het hof vond men het niet passend dat misdadigers de eer te beurt zou vallen als eerste mensen van de aarde op te stijgen. Met name Pilatre de Rozier s
telde zich als lid van de Academie der Wetenschappen, zelf ter beschikking en de Markies d'Arlandes wist op geraffineerde wijze de koning over te halen.
Op 21 november was het dan zover.
Vanuit een enorme oven op de grond werd de blauw met goud gekleurde ballo
n door de hitte tot in al zijn majesteit opgeblazen: 21 meter hoog en 14 meter breed. De twee aristocraten namen voor een juiste gewichtsverdeling tegenover elkaar in de "korf" plaats.
De in grote getale verschenen toeschouwers hielden hun adem in; het "grondpersoneel" maakte om 13.54 uur de ankertouwen los: langzaam en statig steeg de ballon op. De ballon klom langzaam hoger om tenslotte op een zachte noordwestelijke bries over het Bois de Boulogne en de stad te koersen. Het publiek was ademloos, haast roerloos. Op ongeveer 90 meter namen de eerste ballonvaarders uit de geschiedenis voor de menigte onder hen hun hoed af.
De bemanning had het niet gemakkelijk, de een moest het vuur aanhouden met wol en andere materiaal dat veel rook gaf want het idee was dat rook de opstijging veroorzaakte. De ander moest voortdurend de gaten in het tere materiaal van papier en linnen dicht maken. Door de hitte had het, deels papieren, omhulsel hier en daar vlam gevat en enkele koorden tussen ballon en mand waren al doorgeschroeid. Maar d'Arlandes weet het begin van de brand met de veiligheidsvoorraad water te blussen.
De 'Journal de Paris' van 22-11-1783 wist te melden: 'De luchtvaarders waren spoedig uit het zicht verdwenen, maar het gevaarte tekende zich statig tegen de horizon af en steeg tot zeker 900 meter. Het voer boven de Seine en was in geheel Parijs te zien.' Na 25 minuten landen de twee ballonvaartpioniers met harde landing iets meer dan 8 kilometer buiten Parijs in de landerijen tussen twee windmolens.
1783 ging de geschiedenis in als annus mirabilis: het jaar van wonderen. De heteluchtballon was geboren. Precies tien dagen na de baanbrekende vrije vlucht van d'Arlandes en De Rozier was Charles gereed hun prestatie te overtreffen in zijn rood-wit gestreepte ballon. Met deze ballon kon de ballonvaarder zijn stijgsnelheid verminderen of naar de aarde terugkeren door aan een koord te trekken dat verbonden was met een boven in de ballon gemonteerd ventiel. Om eventueel toch weer te kunnen stijgen, nam professor Charles een hoeveelheid zand mee als ballast die overboord kon worden gezet. Immers als de ballon gewicht zou verliezen, dan zou hij, zo vond Charles uit, een groter draagvermogen krijgen en dus stijgen.
De korf was gehangen aan een net over de bovenste helft van de ballon. Het gewicht van de korf met inhoud werd daardoor gelijkmatig verdeeld over het bovenstuk van de ballon.
Samen met zijn metgezel Noël Robert steeg Charles, nadat er een kanon was afgevuurd, geruisloos op. Ook nu was de menigte met stomheid geslagen. "Niets," zo schreef Charles later, "zal ooit het ogenblik van vreugdevolle opwinding evenaren dat mijn hele wezen doordrong, toen ik mezelf van de aarde voelde wegvliegen. Het gevoel was niet zomaar een plezierige ervaring; het was volmaakte gelukzaligheid."
De eerste Ballonvaart in Nederland
De Rotterdamse Courant besteedde in december 1783 uitvoerig aandacht aan de experimenten van de heer J. van Noorden met een "Lugtweegkundige Bol". Op 28 november is zijn ballon, weliswaar onbemand, aan een kabel voor het eerst de lucht in gegaan. Begin december van datzelfde jaar werd het experiment herhaald in Rotterdam. De kabel werd losgelaten en pas op 20 december 1783 werd de ballon in Lekkerkerk teruggevonden.
In juli 1785 was het nog geen Nederlander gelukt om zelf met een ballon op te stijgen. De Fransman Blanchard, tuk op geld en roem, bedacht zich geen twee keer en organiseerde een bemande vlucht vanuit Den Haag.
Op 12 juli 1785 steeg de ballon op vanuit de tuin van het Oude Hof met aan boord uiteraard de aëronaut Blanchard en de Nederlander Honickthun. Blanchard bleef opzienbarende ballonvaarten in Nederland maken. Na een groot aantal mislukte pogingen slaagt A. Hopman er uiteindelijk in om op 29 augustus 1804 met een door hem vervaardigde ballon op te stijgen in Rotterdam. Vijftig minuten duurt deze ballonvaart, om te eindigen in de omgeving van Schiedam.
Ook Amerika, de Nieuwe Wereld, maakte kennis met de ballonvaart. Weer was het Blancha
rd die de primeur had. In 1783, vergezeld door een hondje, koos hij het luchtruim vanuit Philadelphia. In maart 1809 stierf Blanchard in Parijs. Zijn vrouw Madeleine Sophie Armant Blanchard trad in zijn voetsporen. Zij werd de eerste vrouw met een geslaagde loopbaan als aëronaute. Tegen de tijd dat zij zich ging toeleggen op de ballonvaart, was de strijd tussen hetelucht- en gasballons overduidelijk in het voordeel van de laatste beslecht. Het grotere draagvermogen en de verbeterde gasvaardigings procedure wogen ruimschoots op tegen de nadelen: hogere kosten en langere vultijd.
Luchtmacht en wetenschap
In juni 1794 zagen de Nederlandse en Oostenrijkse soldaten die de Fransen bestookten bij Maubeuge tot hun schrik een grote ballon ruim honderd meter boven de door hen belegerde stad uitstijgen. De Franse aëronauten hadden de opdracht de bewegingen van de vijand te bestuderen.
Ballons werden bij gevechtshandelingen ingezet, bijvoorbeeld tijdens de eerste en tweede wereldoorlog, enz. De militaire toepassingsmogelijkheden van de ballon waren al door de gebroeders Montgolfier voorzien.
De man die de ballon zijn eerste wetenschappelijke bestemming gaf, was dr. John Jeffries. Samen met Blanchard maakte hij de eerste ballonvaart over Het Kanaal. Dat ging nog bijna mis, met het land in zicht begon de ballon hoogte te verliezen en moesten de beide ballonvaarders alles maar dan ook bijna alles overboord gooien om toch nog veilig aan land te kunnen landen. Ze kwamen vrijwel naakt Frankrijk binnen.
Met zijn opstijging voor een onderzoek van de bovenlucht was hij de eerste van een lange rij geleerden die een ballon vooral zagen als een zwevend laboratorium voor onderzoek van het onbekende. Ook in deze eeuw gebruikte een groot aantal geleerden de ballon als middel om de atmosfeer en de stratosfeer te onderzoeken. Een bekend voorbeeld hiervan is professor Piccard, die in 1931 opsteeg om tot onbekende hoogten te kunnen doordringen.
Toen zowel in Rusland als in de Verenigde Staten de bemande ruimtevaart binnen het bereik kwam, werd het duidelijk dat de dagen van de bemande ballonvaart in dienst van de wetenschap waren geteld. Maar juist door die ruimtevaart werd het hetelucht ballonvaren een nieuw leven ingeblazen.
Door proefnemingen in de VS ontdekte men een stof die uitermate geschikt was voor het vervaardigen van heteluchtballons. Een stof die erg licht, maar ook erg sterk is.
Sinds de jaren zeventig geniet de ballonvaart een groeiende belangstelling. Net als 230 jaar geleden kijken mensen nog steeds ademloos toe als een kleurrijke en imposante heteluchtballon statig en majestueus door de lucht vaart.
